Diễn Đàn Cựu Sinh Viên Quân Y Hiện Dịch

Phát minh các thuốc kháng sinh và trụ sinh (antibiotics) trong tiền bán Thế Kỷ thứ 20 là một bước tiến quan trọng giúp cứu sống vô số bệnh nhân từ các chứng bệnh nhiễm trùng . Cũng nhờ trụ sinh mà các bệnh nhân sau khi giải phẫu được chữa trị một cách hiệu quả hơn khi vết thương bị nhiễm trùng, các bệnh nhân ung thư dùng hóa trị gây miễn nhiễm yếu không phải sợ hãi khi bị nghi ngờ nhiễm trùng vì bác sĩ sẽ nhanh chóng dùng thuốc trụ sinh cho họ. Vài thập niên sau, trong hậu bán của cùng Thế Kỷ, một vài vấn đề đã xảy ra mà trước đó ít thấy trong Y học.

1-Vài bệnh nhân bị xuất huyết do thiếu sinh tố K vì thuốc trụ sinh họ dùng đã diệt cả loại vi trùng hữu ích tổng hợp sinh tố K trong ruột để cung cấp cho cơ thể.

2-Bệnh nhân dùng nhiều thuốc trụ sinh có khi bị sưng ruột già kiểu pseudo-membranous do hệ vi sinh vật trong ruột bị thiệt hại nặng khiến loại vi trùng C. Difficile soán chỗ trong ruột già và gây bệnh.

3-Vào cuối Thế Kỷ thứ 20, vi trùng C. Difficile gây nên các trận dịch sưng ruột già nặng trong các bệnh viện và nhà dưỡng lão do nhân viên vô tình mang vi trùng từ bệnh nhân này sang bệnh nhân khác khi họ không rửa tay kỹ sau khi săn sóc mỗi bệnh nhân.

4-Vài bệnh nhân bị chứng sưng ruột già do C. Difficile quá nặng đã được cứu sống nhờ phương pháp đưa thành phần vi sinh từ phân của người lành mạnh vào ruột người bệnh.
Từ đó vai trò quan trọng của hệ vi sinh vật trong ruột bắt đầu được chú ý, dẫn đến việc dùng các lợi khuẩn (probiotics - là những vi khuẩn hay vi nấm có ích) tổng hợp các vi sinh tốt giúp chống lại ảnh hưởng xấu của thuốc trụ sinh để ngăn ngừa các biến chứng kể trên.

Từ đầu Thế Kỷ thứ 21 đến nay, các khảo cứu về hệ vi sinh vật trong ruột già đã đưa đến nhiều khám phá quan trọng khiến các sản phẩm có chứa lợi khuẩn trở nên ngày thêm thông dụng. Hiện nay thuốc và thực phẩm chứa lợi khuẩn có công hiệu giúp các chứng sau đây, theo tài liệu từ Cleveland Clinic:

-Tiêu chảy (nhất là tiêu chảy gây ra bởi thuốc trụ sinh và vi trùng C. Difficile).
-Táo bón
-Bệnh sưng đường ruột (IBD: Inflammatory Bowel Disease)
-Chứng kích động ruột (Irritable Bowel Syndrome)
-Nhiễm trùng men nấm (Yeast infection)
-Bệnh nướu răng
-Chứng không tiêu hóa đường sữa lactose
-Bệnh sưng ngứa da eczema, atopic dermatitis
-Nhiễm trùng mũi họng và xoang mũi

Người Việt có câu “ Rầu Thúi Ruột” vì họ linh cảm sự liên hệ giữa tâm thần và ruột. Ngày nay, qua các khảo cứu của hệ vi sinh vật trong ruột, các liên hệ ấy đã được chứng minh. Bệnh nhân trầm cảm bị thiếu hai loại vi trùng Dialister và Coprococcus trong ruột già. Thí nghiệm trên chuột ghép phân của bệnh nhân trầm cảm khiến chuột trở thành ngơ ngáo (learned helplessness), khi được ghép phân người khỏe mạnh, chuột trở lại bình thường. Ngành này được gọi là Tâm Lý Vi Sinh Khối (Psychobiome) có cả công ty thành lập để nghiên cứu điều trị vì các vi trùng duy trì tryptophan hay tổng hợp gamma-aminobutyricacid (GABA) có thể giúp chữa chứng trầm cảm.

Người bị chứng kích động ruột cũng hay bị chứng lo âu thái quá, chứng này có thể thuyên giảm bằng thuốc lợi khuẩn như đã nói ở trên.

Ở người cao tuổi, ăn thiếu tryptophan gây xáo trộn hệ vi sinh vật tạo ảnh hưởng trên hệ miễn nhiễm và gây viêm trong màng nhầy ruột cũng như các bộ phận khác trên cơ thể. Thức ăn có nhiều tryptophan như sữa, gà tây, thịt gà và lúa mạch có thể giúp ngừa xáo trộn nói trên.

Và gần đây, khảo cứu cho thấy bệnh Parkinson’s có liên quan đến việc bệnh nhân dùng thuốc trụ sinh trong quá khứ. Các bệnh suy não bộ khác như Alzheimer’s và ALS cũng có thể có liên quan với việc dùng trụ sinh gây xáo trộn tàn phá hệ vi sinh vật trong ruột.

Thí nghiệm trên giun C. Elegans cho thấy các vi trùng xấu quen thuốc trụ sinh có thể tiết chất độc gây protein kết tụ, tìm thấy trong bệnh Parkinson’s. Trong khi các vi trùng tốt tổng hợp butyrate trong ruột có thể ngăn ngừa sự kết tụ protein xấu. Dùng lợi khuẩn do đó có thể hữu ích cho bệnh nhân.

Các thực phẩm có chứa lợi khuẩn như: Kim Chi, Miso, Yogurt, Cottage cheese, Kombucha, Tempeh, Dưa chua do lên men, đều có ích cho sức khỏe. Ngoài ra , các dược phòng đều có bán viên capsule chứa hợp chất vi trùng có ích để uống như thuốc.

Hệ vi sinh vật trong ruột là hợp thể khổng lồ của vi sinh vật trên cá nhân, không ai hoàn toàn giống ai và quan trọng cho sức khỏe thể chất, tâm thần cùng não bộ. Duy trì một khối vi sinh bình thường trong tuổi già bằng cách ăn đầy đủ tryptophan cũng như thực phẩm có chứa lợi khuẩn và nếu cần uống thuốc có lợi khuẩn để sống lành mạnh là việc nên làm.

BS Phạm Hiếu Liêm