Trong thời gian gần đây chúng ta thấy giới truyền thông hay nhắc đến “Chiến Tranh Mậu Dịch” (Trade wars) giữa Hoa Kỳ và một số quốc gia khác trên thế giới mà quan trọng nhất là Trung Cộng. Nói chung th́ truyền thông Hoa Kỳ mà đa số thuộc phe Dân Chủ đă chỉ trích chính sách “bế quan tỏa cảng” của TT Trump là “liều lĩnh” (reckless) và có khả năng làm sụp đổ kinh tế của toàn thế giới do hàng hóa sẽ không c̣n được tự do lưu thông nữa.
Vậy sự thật ở đâu và Hoa Kỳ có cần thiết phải tiến hành chiến tranh mậu dịch hay không?
Lật lại quá khứ th́ Hoa Kỳ từ nhiều thập niên vừa qua lại chính là quốc gia đă chủ trương “toàn cầu hóa” xóa bỏ các hàng rào quan thuế giữa các quốc gia nhằm thúc đẩy sự trao đổi hàng hóa trên khắp thế giới. Xét trên một khía cạnh nào đó, chủ trương “toàn cầu hóa” đă được đă được đề cập đến từ đầu thập niên 1950 với sự thành công của các đạo luật về UCC (Uniform Commercial Code) khởi đầu vào năm 1952 và được toàn bộ 50 Tiểu Bang và một số lănh thổ thuộc Liên Bang Hoa Kỳ chấp thuận. https://en.wikipedia.org/wiki/Uniform_Commercial_Code
UCC đă mang lại một sự thống nhất trong việc sản xuất, điều hành, tiêu chuẩn hóa và lưu thông hàng hóa trên toàn Liên Bang Hoa Kỳ khiến kinh tế nước Mỹ phát triển một cách ngoạn mục kể từ đó trở đi.
Nhiều nhà kinh tế gia nghĩ rằng mô h́nh UCC này có thể được áp dụng trên toàn thế giới, không những trên phương diện thương măi mà c̣n có thể áp dụng lên các lănh vực văn hóa, chính trị, thậm chí cả về tôn giáo nữa. Họ nghĩ rằng “toàn cầu hóa” sẽ mang lại sự cảm thông giữa các dân tộc với nhau và đồng thời mang lại sự thịnh vượng cho tất cả mọi người sinh sống trên trái đất này. Thế là Hoa Kỳ đă đi đầu trong các hiệp thương như NAFTA, WTO v.v…
Nhưng thói đời cho thấy là bất cứ một mô h́nh nào tuy áp dụng thành công trên một qui mô nào đó nhưng chưa chắc có thể mang ra sao chép và sử dụng một cách tràn lan được. Cứ xem kinh nghiệm của chủ nghĩa cộng sản th́ rơ. Nước Mỹ tuy là một Hợp chủng quốc của nhiều tiểu bang với nhiều sắc tộc khác nhau nhưng tựu chung đă có được một nền tảng dân chủ vững chắc và một hệ thống luật pháp nghiêm minh. Xét trên b́nh diện quốc tế th́ sự khác biệt giữa các dân tộc quá lớn, t́nh trạng dân trí không đồng nhất và nhất là sự giàu nghèo cũng khác nhau rất nhiều giữa các quốc gia với nhau. Kết quả là phải có những chế độ như “tối huệ quốc” nhằm giúp đỡ những nước nghèo. Tất cả thiệt hại đều đổ lên đầu “ông anh cả” Hoa Kỳ.
Tệ hại nhất là đa số các quốc gia không tôn trọng “luật chơi” một cách ṣng phẳng, trong đó chơi “xấu” nhất là Trung Cộng. Lợi dụng “toàn cầu hóa” Trung Cộng đă chủ trương làm cho hàng hóa của ḿnh thật rẻ để tràn ngập vào thị trường các quốc gia khác mà đáng kể nhất là Hoa Kỳ. Phương cách thông dụng nhất là Trung Cộng “gắn” (peg) đồng NDT (Nhân Dân Tệ) vào đồng Đô La Mỹ và khi cần th́ tự phá giá đồng tiền của ḿnh. Ví dụ minh họa tại sao Trung Cộng cần phá giá đồng tiền của ḿnh:
-Công ty Mattel của Hoa Kỳ sản xuất một chiếc xe đồ chơi tại Mỹ tốn 1USD.
-Sau khi nghiên cứu th́ Mattel nhận thấy nếu đem nhà máy qua Trung Cộng sản xuất, lợi dụng nhân công rẻ, luật lệ lao động lỏng lẻo và các ưu đăi của nhà nước Trung Cộng th́ giá thành sản xuất chỉ có 3.31 CNY hay ½ USD. (Hối xuất hiện nay là 1 USD đổi được 6.62 CNY).
-Vậy th́ Mattel dại ǵ mà sản xuất trong nước? Kết quả là Trung Cộng bán hàng được qua Mỹ v́ hàng hóa tuy do công ty Hoa Kỳ sản xuất nhưng làm tại Trung Cộng th́ được kể là hàng “made in China.”
Sở dĩ Trung Cộng ấn định được tỷ giá hối xuất USD & CNY là nhờ vào kho dự trữ ngoại tệ khổng lồ hơn 3 ngàn tỷ USD. Ai có USD muốn bán họ sẵn sàng mua với giá hiện hành là 6.63 CNY và ai có CNY muốn đổi qua USD họ cũng có khả năng làm được gần như vô giới hạn. Chính sách này nhiều thập niên vừa qua đă giúp cho Trung Cộng phát triển kinh tế vượt bực và bị các quốc gia khác lên án là “currency manipulation.” Gần đây TT Trump đă từng tuyên bố China là number one currency manipulator và đe dọa chính quyền Hoa Kỳ sẽ có biện pháp trừng phạt…
Cũng cần biết là vào cuối thập niên 1980, một số quốc gia vùng Đông Nam Á cũng “peg” đồng tiền của họ vào đồng USD nhưng v́ kho ngoại tệ dự trữ kém cỏi nên đă bị một số tài phiệt Mỹ (trong đó có George Soros) tung đ̣n làm sập tiệm nhà băng trung ương của các quốc gia đó khiến kinh tế họ bị khốn đốn một thời gian vài năm trời.
Sau đây là biểu đồ hối xuất giữa CNY và USD trong vài thập niên qua. Chúng ta nhận thấy từ khi Đặng Tiểu B́nh chủ trương gắn đồng Nhân Dân Tệ vào đồng USD và thàng công làm đồng CNY mất giá th́ kinh tế Trung Cộng đă phát triển vượt bực cho tới nay.
Chủ trương của TT Trump từ thời kỳ vận động là sẽ “mang trở lại sự hùng cường cho nước Mỹ” trong đó có vấn đề giải quyết t́nh trạng thâm thủng thương măi giữa Hoa Kỳ và thế giới c̣n lại. Từ thập niên 1980 khi Hoa Kỳ chủ trương toàn cầu hóa, xoá bỏ hàng rào quan thuế trên toàn thế giới bằng các hiệp ước thương măi như NAFTA, WTO th́ nước Mỹ hàng năm luôn nhập cảng nhiều hơn là xuất cảng.
Biểu đồ cán cân thương măi Hoa Kỳ và thế giới:
https://www.cfr.org/backgrounder/us-trade-deficit-how-much-does-it-matter
Thâm thủng mậu dịch triền miên như vậy có hại như thế nào đối với kinh tế Hoa Kỳ?
Điều thứ nhất cần nêu lên là đời sống người dân Mỹ được nâng cao rất nhiều, tiêu xài thoải mái mà, của ngon vật lạ trên toàn thế giới đổ dồn vào Mỹ khiến ban đầu người ta cho rằng chính sách toàn cầu hóa hết sức tốt đẹp!
Tuy nhiên bây giờ mới nhận ra là toàn cầu hóa đă và đang giết chết ngành sản xuất của Hoa Kỳ và nếu không nhờ các phát minh khoa học tân tiến phát xuất từ Mỹ như Internet, iPhone, iCloud v.v… th́ có lẽ giờ này Hoa Kỳ đă phá sản từ lâu rồi.
Trở lại vấn đề thương măi giữa Hoa Kỳ và Trung Cộng th́ các con số của năm 2017 cho thấy là Trung Cộng là “thủ phạm” khiến cho cán cân thương măi của Hoa Kỳ bị thâm thủng nhiều nhất với con số là $375 tỷ. Mỹ nhập vào $506 tỷ từ Trung Cộng và xuất được qua Trung Cộng chỉ có $130 tỷ. Sở dĩ số lượng hành hóa (và dịch vụ) của Hoa Kỳ bị hạn chế v́ Trung Cộng đặt hàng loạt… rào cản ngăn chận hàng Mỹ, tức không tôn trọng luật “toàn cầu hóa,” đó là chưa kể chuyện ăn cắp bản quyền của Mỹ nữa. https://www.idealtaxes.com/post3097.shtml
Biện pháp giải quyết của chính quyền Trump:
-Kéo các công ty Hoa Kỳ về lại nước Mỹ bằng các biện pháp giảm và miễn thuế. Đáng kể nhất là cho phép các công ty Hoa Kỳ được mang khối tiền lời khổng lồ hàng ngàn tỷ USD lâu nay "cắm" ở ngoại quốc không mang về được v́ thuế công ty tại Mỹ quá cao.Tự nhiên trị giá hàng xuất cảng của Trung Cộng vào Hoa Kỳ sẽ giảm mạnh một cách đáng kể.
-Yêu cầu Trung Cộng tự giác xóa bỏ một số rào cản vô lư đối với hàng Mỹ. Dĩ nhiên Trung Cộng không chịu.
-Thế là TT Trump tuyên bố đặt hàng rào quan thuế lên trị giá $50 tỷ hàng Trung Cộng.
-Trung Cộng trả dũa đánh thuế lên trị giá $50 tỷ hàng Mỹ.
-TT Trump “tố” lên $200 tỷ.
-Trung Cộng điếng hồn v́ chỉ c̣n có thể “theo” nổi $80 tỷ là “cạn láng.” Trong khi đó th́ Hoa Kỳ c̣n tới $256 tỷ có thể “đánh” tiếp.
Thái độ của Trung Cộng:
-Thưa Hoa Kỳ ra trước tổ chức WTO, một tổ chức thương măi quốc tế mà TT Trump đă có ư định rút Hoa Kỳ ra khỏi v́ quá bất công đối với nước Mỹ. https://www.marketwatch.com/story/china-files-complaint-at-wto-over-us-tariffs-2018-04-05
-Ḥa hoăn và đề nghị mua thêm $200 trị giá hàng hóa của Hoa Kỳ từ nay cho đến năm 2020.
https://www.nytimes.com/2018/05/18/business/economy/china-trade-deficit-explained.html
Chúng ta chờ xem hồi sau sẽ rơ…